Subject: Tub Npis Lis Foom Thu Feb 13, 2014 7:19 am
Tub Npis Lis Foom lub npe laus hu ua Nyiaj Npis. Tub Npis yog ib tug tub hmoob uas muaj koob nto npe heev nyob rau teb chaws Los Tsuas rau thaum lub xyoo 1945 los txog rau lub xyoo 1975. Cov hmoob thiab nplog pem toj nram hav sawv daws hu Tub Npis hu ua yawg Pha Nyas. Thaum ub lub teb chaws yuav ntxhov es thaum tus tso rog ntiaj teb nplua 2 yuav tuaj txog rau ntawm lub teb chaws Los Tsuas, thaum ntawd ib yam tus dab tsi tso Tub Npis Lis Foom rov qab los tsev. Thaum tus tsov rog tshwm plaws tuaj lawm ces yam ntawv yoog kiag Tub Npis lub siab kom Tub Npis coj kiag Tub Npis heev neeg hmoob uas tsis muaj teb muaj chaw, tsis muaj ntaub muaj ntawv thiab pluag txom nyem mus tuaj rau tus huab tais Los Tsuas tog kom mus nrog luag muaj dua ib zaug teb zaug chaw thiab mus sawv tau ua ib cov tib neeg muaj ntsej muaj muag es tsis txhob raug leej twg thuam ntxiv lawm. Tub Npis lub neej ua raws nraim li lub ntuj yuav yog muab Tub Npis txoj sia mus txi rau Tub Npis haiv neeg hmoob thiab Tub Npis lub teb chaws Los Tsuas.
Tub Npis daim ntawv hnub yug hais tias Tub Npis yug rau hnub tim 13, lub 8 hli ntuj, xyoo 1919 nyob rau ntawm lub zos Phakheb, Toxeem Phanpooj, Koo Looj Hej, Xeev Xeekhuam. Qhov tseeb tiag ces Tub Npis yug nyob rau ntawm lub zos Dej Muaj Ntab uas nyob ze rau ntawm lub roob zeb loj Phuphapheeb Phanpooj, Koo Looj Hej, Moos Khas, Xeev Xeekhuam. Tub Npis yug nyob rau xyoo 1917, lub 6 hli ntuj Npog. Tub Npis lub hnub yug ntawd ces tsis paub tseeb vim hais tias thaum ub tej nom tswv hauv lub teb chaws Los Tsuas tsis tau kom sawv daws muab tej ntawd sau khaws cia. Tub Npis txiv tsuas tau hais tseg cia tias nws tau ua ib zaj hu plig txais tos yuav Tub Npis ua nws ib tug tub thaum Tub Npis yug los puv peb tag kis xwb. Tub Npis daim ntawv hnub yug tau ua rau thaum Tub Npis txiv yuav xav Tub Npis mus kawm ntawv nyob rau pem Xeev Xeekhuam uas yog Tub NPis tus xib fwb nplog Khapham thiab Tub Npis tus tij laug Nom Txos nkawv ua ob tus sau xwb. Nkawv tau muab sau hais tias Tub Npis yug nyob rau xyoo 1919 nyob rau ntawm lub zos Phakheb ces twb yog vim nkawv tsis paub qhov tseeb tiag. Li cas los xij txij li thaum ntawv los ces cov nom tswv tau paub thiab ntseeg hais tias tej ntawd yog qhov tiag ces thiaj li tau siv raws li ntawd mus lawm.
Lub zos Muaj Ntab uas Tub Npis yug los ntawd yog ib lub zos toj siab me me es tsis muaj ib txoj kev nom kev tswv mus txog li. Lub zos nyob toob fab ntawm lub roob zeb loj siab Phuphapheeb Phanpooj, Looj Hej, lub zos hu li ntawd vim yog muaj ib xub ntab loj loj nyob rau saum roob zeb es nyob deb puag tim ub ntsia ib muag mus los pom. Nyob rau thaum lub caij sov ces muaj ib cov ntab los nyob coob coob tas zog, hos thaum lub caij ntuj no ces cov ntab ya khiav mus tag lawm ces tsuas tshuav cov niag nas ntab qhuav qhuav dai vias cia lawm xwb. Nyob rau hauv qab ntawm lub xub ntab ntawd ntawm tus taw roob zeb muaj ib tug dej me me txhawv ntawv tuaj thawm xyoo tsis muaj lub caij yuav nqhuab li. Tus dej ntawd tawm los ua tau ib lub suab nrov ntxhe mus deb heev, txawm nyob rau puam nram lub zos los kuj tseem hnov lub suab dej ntawd nrov. Cov neeg nyob rau hauv lub zos ntawd muab tus me nyuam dej ntawm no hu ua tus Dej Muaj Ntab. Nyob rau thaum sawv ntxov thiab tsaus ntuj ces yeej pom ib cov poj niam hmoob ris lawv cov thoob taug kev zom zaws mus rau sab pem uas qhov chaw tus dej txhawv tawm los. Twb yog lawv mus ris cov dej txias txias, ntshiab ntshiab thiab huv huv coj los tau ua zaub mov noj thiab coj los tau haus. Nyob ib ncig ntawm lub zos ntawd, lub teb chaws ua roob ua hav thiab muaj hav zoov loj ntau ntau xyaw nrog rau tej hav txiv yeem, tej qub teb uas tej ntoo tab tom hlav thiab tab tom rov qab hlob loj tuaj, cov phaj tsawb qus thiab cov plaj xyoob zoo nkauj los muaj ntau kawg, tej nplooj xyoob nplooj ntoo nyob rau ntawm lub zos ces yeej nyob tau ntsuab xiab mus thawm xyoo, tej tsiaj txhu nyeg qus los kuj muaj ntau, me nas me noog los suav tsis tag thiab lub zos Dej Muaj Ntab mas vam meej heev. Lub zos Dej Muaj Ntab ntawd muaj ze li ntawm 60 lub tsev, feem tsev ntau ces yog cov tsev nqeeb nyob txawb kiag rau saum npoo av xwb, hos cov tsev vuas ces tsuas muaj txog li kaum tawm lub xwb thiab lawv nyob tau ywj pheej heev tsis tau xov laj kab ncig li, kuj muaj tej ntoo txiv kab ntxwv, txiv cuab thoj thiab tej ntoo txiv duaj nyob rau nram tej qab khav thiab nyob rau tej qaum tsev zoo li lawv cog cia. Nyob rau hauv lub zos Dej Muaj Ntab ntawm ces muaj ob lub vaj zaub thiab ib lub pas ntses uas puav leej yog Tub Plis txiv li. Cov kwv tij neej tsa hmoob nyob rau hauv lub zos ntawd ces nyiam ua lawv tej vaj zaub nyob rau tom tej teb deb li ntawm lub zos ntawd li 3 rau 4 las kev kom xws li tej nyuj twm thiaj li tsis tsuj thiab tej npua los thiaj li tsis tshom es thiaj li tu yooj yim.
Tub Npis Lis Foom Lub Neej - nyob rau xyoo 1916, muaj ib hmo ces Lis Txhiaj Foom tau mus koom noj ib rooj tshoob loj nyob rau hauv yawg Kiatoom Lauj Npliaj Yob tsev ntawm lub zos Phalav. Hmo ntawd, Lis Txhiaj Foom tau thab thov Lauj Maim uas yog yawg Kiatoom Lauj Npliaj Yob tus ntxhais nrab muaj ze li 16 xyoo hais ib zaj kwv txhiaj pub rau nws mloog. Lauj Maim cav tsis yeej thiab yig tsis dhau ces Lauj Maim thiaj tau hais ib zaj kwv txhiaj pub rau Lis Txhiaj Foom mloog. Lauj Maim kwv txhiaj lub suab tau zoo heev thiab cov txwm kwv txhiaj sib dhos los kuj tau zoo kawg. Lis Txhiaj Foom nyiam zaj kwv txhiaj thiab nyiam Lauj Maim heev ces Lis Txhiaj Foom txawm xav tau Lauj Maim los ua niam yau. Txij li hmo ntawd los ces yawg Kiatoom Lauj Npliaj Yob txawm tsis pub nws tus ntxhais Lauj Maim tawm tsev mus qhov ub qhov no tib leeg lawm vim hais tias Kiatoom Lauj Npliaj Yob ntshai tsam nws tus ‘xaveem’ Lis Txhiaj Foom uas twb muaj poj niam lawm yuav zij Lauj Maim mus ua tus niam yau. Muaj ib hnub, yawg Kiatoom tsis nyob hauv tsev lawm ces niam Kiatoom hlob tau me ntsis khaub thuas tsis tshua xis neej thiaj li tau txib Lauj Maim mus de ib cov tshuaj tom lawv lub vaj zaub nyob rau sab tom lub zos Khamnee los rhaub rau nws haus. Lauj Maim txawm nrhiav tsis tau ib tug neeg twg ua nws luag ces nws cia li mus tib leeg rau tom lub vaj zaub lawm. Lis Txhiaj Foom paub li ntawd ces nws thiaj li tau coj kiag nws ib pab kwv tij li kaum tawm leej raws qab mus tos kev zij kiag Lauj Maim coj mus ua Lis Txhiaj Foom tus poj niam uas yog niam yau lawm. Thaum yawg Kiatoom rov qab los txog tsev es paub tias nws tus ntxhais raug zij mus lawm ces ua rau nws tsis zoo siab kiag li. Thaum Lis Txhiaj Foom cov mej koob tuaj hais tshoob ntawd, yawg Kiatoom txawm ua nyuab tas zog rau cov mej koob. Ib cov kwv tij ntawm Kiatoom Lauj Npliaj Yob thiaj tau mus hais yawg Kiatoom kom nws tsis txhob ua li ntawd vim tias Lis Txhiaj Foom twb tsis tau ua txhaum tus dab tsi. Txoj kev zij poj niam ces cov neeg zej zog sawv daws ua zom zaws thoob lub teb puv lub chaw. Ntawm yawg Kiatoom kiag xwb los tsis ntev tag los lawm no nws twb tau mus zij lawv ib tug ntxhais Hmoob xeem Lis mus ua nws ib tug niam yau lawm thiab. Ces thaum kawg Kiatoog thiaj li ua tsis tau tes thiaj li mloog cov kwv tij hais es kam tig rov los ua tshoob ua kos rau tus ntxhais raws li txoj kev txoj cai lawm. Nyob rau lub xyoo 1923 ces Tub Npis muaj li 6 lub xyoo, Tub Npis niam nyuab siab heev thiab muaj cov kev txhawj xeeb ntau yam. Tub Npis txiv Lis Txhiaj Foom thiaj li tau ncoj nws tsev neeg mus nyob rau ntawm lub zos Dej Tshuam uas yog lub zos muaj muaj cov kab mob zawv plab liab thiab cov kab mob ua npaws uas ua rau cov neeg zej zog tuag coob coob tas zog. Tib lub xyoo ntawd xwb, Tub Npis txiv Lis Txhiaj Foom thiab Tub Npis yawm txiv Kiatoom Lauj Npliaj Yob nkawv pib tsis sib haum loj zuj zus tuaj. Cov kwv tij Lauj cuab thiab Lis cuab nrhiav kev pab hais nkawv npaum li cas los hais tsis au nkawv li lawm, nkawv txoj kev tsis sib haum xeeb ces tsuas muaj loj zuj zus hnub dhau hnub tuaj ntxiv lawm xwb. Tau li ob xyoos tom qab ces nkawv muaj kev sib foob mus txog ntua rau pem lub rooj txiav txim loj nyob rau pem lub tsheej Xeekhuam, tau muab Tub Npis txiv Lis Txhiaj Foom coj mus theem cia rau pev tau li 6 lub hli nkaus. Ob peb lub xyoo ntxiv tom qab, lawv tseem yuav tsum tau muab thaj av Toxeem Looj Hej faib tawm cais tus yawm txiv thiab tus vauv ib leeg mus nyob rau ib rab teb tag lawm ces nkawv tus plaub ntug thiaj li tau ntsiag tos mus ib ntus. Muaj ib hnub Tub Npis txiv coj ib cov kwv tij mus kho ib lub tsev uas lawv nyuam qhuav sib pab tsa tau. Tub Npis niam txawm ua tau zaub mov siav tag ces nws mus hu Tub Npis txiv lawv los noj sus. Tub Npis thiab Tub Npis tus muam yau nkawv ob leeg tshaib plab heev ces nkawv txawm mus quaj thov nrog Tub Npis txiv noj mov ces ua rau Tub Npis txiv tau tsiv siab heev. Tub Npis txiv thiaj li tau cem Tub Npis niam nrov nrov tias ua li cas Tub Npis niam tsis xyuas nws tej me nyuam thiab tsis pub mov rau lawv noj es pheej cia lawv tshaib plab cia lawv los quaj li ntawd. Tub Npis niam txawm chim ceev ceev ces txawm cem cov me nyuam lwm yam txawv txawv lawm hais tias: Cov niag me nyuam ntsuag, nej ces yuav ciaj ib cov niag me nyuam ntsuag ntag los mas.
Thaum Tub Npis txiv hnov kiag lo lus ntawd xwb ces Tub Npis txiv txawm cia li sawv tsees hlo saum lub rooj mov los txog ces txawm yuav ntaus Tub Npis niam ntag. Cov kwv tij zaum noj mov ua ib ke ntawd thiaj li tau sawv kiag los cheem Tub Npis txiv cia. Tub Npis txiv kuj tsis tau ntaus Tub Npis niam tiam sis ua tau rau Tub Npis niam tu siab thiab txaj muag heev rau cov qhua tuaj ntawd ces Tub Npis niam cia li khiav nkag kiag mus rau hauv Tub Npis niam chav txaj pw lawm. Tau ntev loo tsis pom Tub Npis niam tawm rov qab los lawm ces Tub Npis txiv mam li hu Tub Npis txiv niam loj kom los pab xyuas Tub Npis txiv lawv rooj mov ntawd mus ntxiv. Tsis muaj leej twg xav hais tias tus nyuag xwm txheej zoo li no xwb es yuav ua tau rau Tub Npis niam tu siab txog ntua rau qhov Tub Npis niam mus muab ib cov yeeb coj los noj kom Tub Npis niam tuag mus. Tub Npis niam tau nkag mus pw ntsiag to rau hauv Tub Npis niam chav txaj pw tau ib hnub nkaus thiab tsis muaj leej twg nrog mus xauj Tub Npis niam li. Lub hnub poob tsaus ntuj tuaj lawm ces Tub Npis niam paub hais tias Tub Npis niam yuav tuag lawm tiag Tub Npis niam thiaj maj mam sib zog ua tiag nkag tawm los qhia rau tus niam hlob paub hais tias Tub Npis niam tau muab ib cov yeeb noj lawm thiab los thov kom tus niam hlob pab tu pab saib xyuas nws 3 tug me nyuam mus. Thaum tus niam hlob paub li ntawd ces tus niam hlob thiaj li tau hu ceev nrooj rau Tub Npis txiv kom los pab cawm Tub Npis niam tiam sis cawm tsis tau vim qeeb zog lawm. Tub Npis niam tau tuag tas lawm ces Tub Npis txiv coj Tub Npis niam mus faus rau ntawm ib lub me nyuam npoo roob nyob ib nrab kev ntawm lub zos Khainub Hmoob thiab lub zos Khainub Suav. Tub Npis niam tau tseg Tub Npis lawv 3 tug nus muag nyob uas yog Tub Npis, tus muam yau Maum Ntxhoo thiab tus kwv ua ntsuag nos cia rog rau Tub Npis niam loj nyob. Tau li 6 lub hli tom qab uas Tub Npis niam tuag tag ces Tub Npis tus kwv txawm tau ib tug mob nyhav nyhav ua rau Tub Npis tus kwv ntawd kuj tau tag sim neej raws Tub Npis niam qab mus lawm thiab.
Last edited by YwjSuab on Thu Feb 20, 2014 7:02 am; edited 5 times in total
Subject: Re: Tub Npis Lis Foom Thu Mar 20, 2014 6:35 am
8tos8nco,
Zoo siab uas koj tseem muab koj lub sib hawm tuaj nrog kho rau thiab mog. Zoo li tsis pom Lis cov duab los yog tim kuv lub computer es thiaj li tsi pom.
Subject: Re: Tub Npis Lis Foom Thu Mar 20, 2014 1:16 pm
Ywjsuab,
Lis Lwm daim duab kuv tseem tsis tau los ua zoo kho seb puas kho tau kom tshiab thiab pom tseeb tuaj vim daim duab mas yog cia luaj li daim qub mas thiaj li pom zoo hos yog muab rub kom loj tuaj lawm ces nws cov pixels tsis zoo li qub lawm raws li kuv xav xwb.